Türkiye’nin Seçim Yasasında Değişiklik Talepleri

Türkiye’nin seçim sistemi, ülkenin demokratik yapısının temel unsurlarından biri olarak büyük önem taşımaktadır. Ancak zaman içinde yapılan seçimlerde, sistemin bazı noktaları, hem partiler hem de seçmenler tarafından eleştirilmiş ve değiştirilmesi talep edilmiştir. Seçim yasasında yapılacak değişiklikler, daha adil, şeffaf ve etkin bir seçim süreci yaratmayı amaçlayan reformlarla doğrudan ilişkilidir. 2025 Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerine yönelik tartışmalar, seçim yasasında yapılması gereken değişikliklere dair yoğun talepleri gündeme getirmiştir.

Seçim yasasında yapılması gereken değişiklikler, genellikle seçim sistemi, oy kullanma işlemleri, seçim barajı, parti içi aday belirleme yöntemleri ve seçim güvenliği gibi konularda yoğunlaşmaktadır. Bu yazıda, Türkiye’deki seçim yasasında yapılması talep edilen başlıca değişiklikleri ve bu değişikliklerin olası etkilerini ele alacağız.

1. Seçim Barajının Düşürülmesi

Türkiye'deki en tartışmalı seçim yasası maddelerinden biri, seçim barajıdır. Mevcut durumda Türkiye, yüzde 10’luk bir seçim barajına sahip. Bu, seçimlerde partilerin yüzde 10 oy oranını geçmeleri durumunda milletvekili seçebilmelerini sağlar. Ancak bu uygulama, küçük partilerin temsil şansını sınırlamaktadır ve çoğu zaman toplumsal çeşitliliği yansıtan bir parlamentonun oluşmasını engellemektedir.

Seçim Barajının Düşürülmesi Talepleri:

• Barajın Yüzde 7'ye Düşürülmesi:
  Muhalefet partileri ve birçok seçim reformcusu, seçim barajının yüzde 10'dan yüzde 7'ye düşürülmesini talep etmektedir. Bu, küçük partilere daha fazla temsil şansı tanıyacak ve daha çeşitli bir meclis yapısının ortaya çıkmasını sağlayacaktır.
• Alternatifler:
  Ayrıca bazı uzmanlar, seçim barajının tamamen kaldırılmasını veya barajın sadece belirli bölgelerde uygulanmasını öneriyor. Böylece, parti içi temsil daha eşit hale gelebilir.

Potansiyel Etkiler:

• Daha Çeşitli Temsil:
  Barajın düşürülmesi, özellikle küçük ve yeni kurulan partilerin parlamentoya girmelerini kolaylaştıracaktır. Bu, daha fazla siyasi çeşitliliği ve partiler arası rekabeti teşvik edebilir.
• Koalisyon Hükümetleri:
  Daha düşük bir seçim barajı, koalisyon hükümetlerinin artmasına yol açabilir. Bu durum, partiler arası işbirliği gerektirecek ve belki de Türkiye’deki siyasi istikrarı yeni bir aşamaya taşıyacaktır.

2. Seçim Sistemi ve Temsiliyet

Türkiye’de kullanılan d'Hondt Sistemi, çoğunlukla büyük partilere avantaj sağlamakta ve küçük partilerin seçimlerde daha az temsil edilmesine yol açmaktadır. Seçim sisteminde yapılacak değişiklikler, adil bir temsil için büyük önem taşır.

Seçim Sisteminin Değiştirilmesi Talepleri:

• Dar Bölge Seçim Sistemi:
  Bazı reformist partiler ve uzmanlar, Türkiye’de dar bölge seçim sistemine geçilmesini savunmaktadır. Bu sistemde, her ilçe veya il bir seçim bölgesi olarak kabul edilir ve o bölgedeki seçmenler, sadece o bölgedeki adayları seçerler. Bu, adayların halkla daha yakın ilişkiler kurmasına olanak sağlar.
• Hibrid Sisteme Geçiş:
  Başka bir öneri ise, mevcut sistemle birlikte karma bir sistemin uygulanmasıdır. Yani hem d'Hondt sistemi hem de dar bölge sistemi bir arada kullanılabilir. Bu, büyük partilerin yanı sıra küçük partilerin de daha adil bir şekilde temsil edilmesini sağlayabilir.

Potansiyel Etkiler:

• Yerel Temsilin Artması:
  Dar bölge sistemine geçilmesi, yerel siyasetin güçlenmesine yol açabilir ve milletvekillerinin seçmenleriyle daha yakın ilişki kurmalarını sağlar.
• Büyük Partilere Dezavantaj:
  Bu sistem, büyük partilerin parlamentodaki hakimiyetini zayıflatabilir ve küçük partilerin daha fazla temsil edilmesine olanak tanıyabilir.

3. Seçim Güvenliği ve Elektronik Oylama

Seçim güvenliği, Türkiye’deki seçim süreçlerinde her zaman önemli bir gündem maddesi olmuştur. Sandık başında yapılan hileler veya usulsüzlükler, seçimlerin meşruiyetini sorgulatan faktörlerden biridir.

Seçim Güvenliği İçin Yapılacak Değişiklikler:

• Elektronik Oylama:
  Elektronik oy kullanma sisteminin kurulması, seçimlerde güvenliği artırmak ve oy sayımını hızlandırmak için önerilmektedir. Elektronik oylama, insan hatalarını en aza indirirken, oy sayımının şeffaf bir şekilde yapılmasını sağlayabilir.
• Güvenlik Kameraları ve Canlı İzleme:
  Seçim sandıklarının güvenliği için her sandık başına güvenlik kameraları yerleştirilmesi ve sandıklarda yapılan işlemlerin canlı olarak izlenmesi de önerilmektedir. Bu, seçimlerin daha şeffaf ve denetlenebilir olmasını sağlayacaktır.

Potansiyel Etkiler:

• Usulsüzlüklerin Önlenmesi:
  Elektronik oylama ve güvenlik önlemleri, usulsüzlükleri engellemeye yardımcı olabilir ve seçmenlerin seçimlere olan güvenini artırabilir.
• İzlenebilirlik ve Şeffaflık:
  Bu tür önlemler, seçim sürecinin şeffaflığını artırarak, seçim sonuçlarına itirazların azalmasına neden olabilir.

4. Seçim Takvimi ve Kampanya Döneminde Değişiklikler

Seçim takvimi, partilerin seçim stratejileri ve hazırlıkları için belirleyici bir unsurdur. Seçim sürecindeki süreler, kampanya süresi ve seçim günü işlemleri, seçimlerin düzgün ve adil bir şekilde gerçekleşmesini sağlamalıdır.

Seçim Takvimi ve Kampanya Süresi Değişiklik Talepleri:

• Kampanya Süresinin Uzatılması:
  Seçim kampanyalarının daha geniş bir kitleye ulaşabilmesi ve partilerin seçmenlerle daha fazla etkileşime girmesi için kampanya süresinin uzatılması talep edilmektedir. Bu, özellikle daha düşük bütçeli partiler için önemli olabilir.
• Seçim Takviminin Daha Öngörülebilir Hale Getirilmesi:
  Seçim tarihinin belirlenmesi ve sürecin daha öngörülebilir olması, hem siyasi partilerin hem de seçmenlerin seçim hazırlıklarını daha iyi yapabilmesine olanak tanır.

Potansiyel Etkiler:

• Adil ve Dengeli Seçim Süreci:
  Kampanya süresinin uzatılması, partilere eşit fırsatlar sunabilir ve seçmenlerin daha bilinçli kararlar almasını sağlayabilir.
• Daha Etkin Seçim Süreci:
  Seçim takvimindeki düzenlemeler, seçimlerin daha düzenli ve adil bir şekilde yapılmasına yardımcı olabilir.

5. Bağımsız Adaylar İçin Seçim Yasasında Değişiklikler

Bağımsız adayların seçimlere katılabilmesi, demokratik sürecin önemli bir parçasıdır. Ancak bağımsız adaylar için seçim yasasında bazı zorluklar bulunmaktadır. Bu zorlukların ortadan kaldırılması gerektiği, birçok seçim reformcusu tarafından dile getirilmektedir.

Bağımsız Adayların Seçime Katılımının Kolaylaştırılması:

• Bağımsız Adaylar İçin Gereken İmza Sayısının Azaltılması:
  Bağımsız adayların seçimlere katılabilmesi için toplayacakları imza sayısının düşürülmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bu, daha fazla bireyin seçimlere katılımını artırabilir.

Potansiyel Etkiler:

• Demokratik Katılımın Artması:
  Bağımsız adaylara fırsat tanınması, demokratik süreçlere katılımı artırarak, daha çeşitli bir temsilin önünü açabilir.

Sonuç Olarak

Türkiye’nin seçim yasasında yapılacak değişiklikler, seçimlerin daha adil, şeffaf ve demokratik bir şekilde gerçekleştirilmesine olanak tanıyacaktır. Seçim barajının düşürülmesi, seçim sisteminin daha adil hale getirilmesi, seçim güvenliğinin artırılması ve kampanya süresinin uzatılması gibi değişiklikler, seçmenlerin daha bilinçli bir şekilde kararlar almasına yardımcı olabilir. Bu değişiklikler, partiler arası rekabeti daha eşit hale getirecek ve demokratik temsilin güçlenmesine katkı sağlayacaktır.